Asortyment więźby dachowej zależy od wielu powodów. Należą do tych propozycji głównie wielkość jak i również kształt domu, zastosowanie poddasza (użytkowe albo nieużytkowe), względy gospodarcze czy architektoniczno-estetyczne. Jednak najczęściej wykonywane będą klasyczne konstrukcje budowane z krokwi, belek, murłat, płatwi, jętek, słupów, mieczy, przepustnic.
Budowa więźby dachowej – główne elementy
Podstawowe elementy tworzące tradycyjną więźbę dachową to:
– Krokwie – elementy, w których opiera się całe pokrycie dachu. Są to belki pochyłe o prostokątnym przekroju poprzecznym (o grubości min. 5 cm). Najczęściej przekrój wynosi: 7×14 cm lub 8×16 cm. Rozstaw krokwi waha się w zakresie 0, 8 – 1, 2 metrów. Oparcie krokwi egzystują płatwie: murłata, kalenica oraz płatwie kompromisowe, a także jętki (w zależności od momentu rodzaju więźby).
– Płatwie – belki poziome, stanowiące podporę krokwi. Jako element nośny, płatwie muszą mieć stosunkowo wielki przekrój poprzeczny, np. 16×20 cm. Narasta płatew kalenicowa, pośrednia oraz stopowa. Płatwie opiera się na słupach (płatwie pośrednie oraz kalenicowa) i często dodatkowo usztywnia zbyt pomocą mieczy (obustronnych zastrzałów słupa).
a mianowicie Kalenica – górna krawędź dachu, blisko której wiążą się połacie dachowe. Krokwie często opierają się w tym miejscu na płatwi kalenicowej.
– Murłata – płatew stopowa o przekroju kwadratowym, na temat wymiarach (zwykle) 10×10 cm lub 14×14 cm. Stanowi kobieta dolną podporę krokwi, gdyż oparta wydaje się na murze i przenosi obciążenia wraz z krokwi na ścianę budynku. Nie można zapominać o odpowiednim przymocowaniu murłat do muru. Posługują do tego kotwy stalowe wbijane po mur w odległości nie mniejszej niźli 2, 0 metrów.
– Słupy – pionowe elementy więźby dachowej, które przekazują obciążenie z płatwi bezpośrednio na strop. Słupy mają najczęściej przekrój kwadratowy o wymiarach 12×12 cm lub 16×16 cm.
– Kleszcze – poziome belki, zespalające przeciwległe pary krokwi. Zapewniają stężenie (usztywnienie) poziome.
– Miecze (obustronne zastrzały słupa) – belki skośne, łączące słupy wraz z kleszczami lub filary z płatwiami pośrednimi. Ich zadaniem wydaje się być usztywnienie więźby dachowej w kierunku podłużnym.
– Jętki – belki poziome zespalające dwie przeciwległe krokwie. Za sprawą tego zostaje zachowana sztywność więźby jak i również nośność krokwi.
a mianowicie Wiatrownica – deski o przekroju poprzecznym od 3, 8×10 do 5×12 cm, przybijane ukośnie do krokwi. Stosuje się je na dachach stromych z lekkim pokryciem w celu zabezpieczenia dachu przed zerwaniem wskutek ssania wiatru.
Podstawowe rodzaje więźb dachowych
Wychodzą trzy podstawowe rodzaje więźb dachowych, jakie są najczęściej stosowane w domach jednorodzinnych. Należą do nich:
a mianowicie więźba krokwiowo – belkowa
– więźba jętkowa
– więźba płatwiowo – kleszczowa
Więźba krokwiowo – belkowa
To najprostsza konstrukcja stosowana wówczas, gdy rozpiętość dachu w świetle ścian nie przekracza 7, 0 m (zalecana max. rozpiętość jest to 6, 0 m), a pochylenie połaci dachowej jest lepsze niż 45 rzędów. Taki układ polecany jest np. przy przypadku budowy małych domków letniskowych.
Wiązar składa się z dwóch krokwi połączonych w kalenicy, osadzonych na poziomej belce, jakiej zadaniem jest transportowanie sił rozpierających, przekazywanych przez krokwie. Rozciągłość krokwi nie winna przekraczać 5, 0 m, gdyż stateczność konstrukcji może pozostać zachwiana.
Więźba jętkowa
Konstrukcja jętkowa aplikowana jest przy niepotrzebnych wymiarach dachu – zalecane rozpiętości sięgają od 6, 0 do 9, 0 m. Często wznosi się taką strukturę w domach wraz z poddaszem użytkowym, ponieważ pozwala ona uzyskać odpowiedni kształt obszarów przeznaczonych na zamiary mieszkalne.
Składa się z krokwi (o długości powyżej 4, 5 m) związanych w kalenicy oraz opartych na murłatach oraz z jętek, które łączą naprzeciwległe krokwie, a tym samym przejmują moce rozporowe, nadając surowość konstrukcji. Należy słuchać ważnej zasady, żeby jętka spinała krokiew na odpowiedniej wysokości. Część dolna nie zaakceptować powinna przekraczać 4, 5 m (licząc od murłaty), natomiast górna 2, 5 m (licząc od kalenicy).
Konstrukcję jętkową należy wzmacniać po kierunku podłużnym z wykorzystaniem wiatrownic lub łat. Wskazana rozpiętość dachu o konstrukcji jętkowej wynosi 9, 0 m, jednak zezwala się większe miary – do dwunastu, 0 m. W takim przypadku długość jętek wydaje się być tak duża, że trzeba je podpierać za pomocą 1 lub dwóch płatwi (w zależności od czasu długości jętki) opartych na słupach.
Maksyma jest taka, że jeśli wiązar posiada rozpiętość od 7, 5 do dziewięć, 0 m, wskazana jest jedna płatew oparta na słupie umieszczonym w środku. Przy rozpiętości mieszczącej się w obrębie dziewięć, 0 – 12, 0 m, rekomenduje się zamontowanie trzech płatwi opartych w 2 słupach.
Więźba płatwiowo – kleszczowa
Jest to najbardziej uniwersalny i najczęściej stosowany rodzaj więźby dachowej. Można ją wznosić zarówno w dachach jednospadowych, w jaki sposób i w dwuspadowych, płaskich i stromych (nawet do około 70 stopni). Rozpiętość dachów przystosowanych do odwiedzenia zastosowania więźby płatwiowo – kleszczowej sięga aż 16, 0 m, jednak wskazywana rozpiętość to 9, 0 – dwunastu, 0 m.
W największym stopniu typowa konstrukcja takie zbudowana jest z 2 rodzajów wiązarów: głównych oraz pośrednich. Wiązary główne są rozstawione co 3, 0 – 5, 0 m i składają się z dwóch krokwi opartych w płatwiach, dwóch słupów i pary kleszczy, które obejmują pozostałe elementy z 2 stron.
Dodatkowym zabezpieczeniem w kierunku poprzecznym są zastrzały a także miecze. Wiązary pośrednie pozbawione są słupów i kleszczy. Budowa ta wyglądem przypomina więźbę jętkowo – płatwiową, jednak wbrew pozorom istnieje zasadnicza rozbieżność w rozkładzie obciążeń, a tym danym w sposobie roboty całego dachu.
Przy przypadku więźby jętkowej, wszystkie obciążenia przenoszone są na ściany zewnętrzne budynku, natomiast w dachu spośród więźbą płatwiowo – kleszczową, znaczną cząstka obciążeń przejmuje strop poddasza (za pośrednictwem ścian stolcowych, jakie składają się wraz z słupów, płatwi pośrednich i stopowych). Wydaje się być to rozwiązanie bezpieczniejsze dla całej struktur dachu. Należy jednakże pamiętać, aby ścianki stolcowe usytuowane dawny w pobliżu tapet nośnych budynku lub ewentualnie podciągów.
Wiązary kratowe
Konstrukcje kratownicowe są charakterystyczne gwoli dużych hal przemysłowych oraz obiektów zdatności publicznej. Wystarczy patrzeć na sufity dużej ilości supermarketów, które całkowite są stalowych struktur kratowych. Jednak coraz to bardziej popularne przybywają się drewniane wiązary kratowe w budownictwie jednorodzinnym, gdyż posiadają wiele zalet.
Cechuje je lekkość, zwykłe i szybkie wykonanie, niewielki koszt, a także brak konieczności wznoszenia wewnętrznych ścian nośnych (ze względu dzięki równomierne rozłożenie obciążeń). Dzięki temu wnętrza można swobodnie rozłożyć na pomieszczenia użytkowe.
Wiązary kratowe składają się pasów górnych, dolnych, słupków i krzyżulców. Pręty budowane są z desek lub bali szkieletowych, połączonych głównie zbyt pomocą gwoździ, śrub, kołków, wkrętów lub kleju. Najczęściej mają kształt trójkątny lub dwutrapezowy. https://drewzim.pl/
Takie struktury zalecane są przy przypadku domów spośród poddaszem nieużytkowym, wraz z dachami dwuspadowymi na temat stosunkowo małym kącie nachylenia (15 a mianowicie 20 stopni). Rozpiętość dachu zwykle przekracza 11, 0 metrów, co stanowi kolejną zaletę stosowania wiązarów kratowych. Można wykorzystywać je w wypadku budynków o wielkich wymiarach.